Insulinooporność to stan obniżonej wrażliwości organizmu na działanie insuliny, pomimo jej prawidłowego lub podwyższonego stężenia we krwi. Gdy organizm zbyt słabo reaguje na prawidłowe ilości insuliny, zaczyna produkować ten hormon w coraz większych ilościach, co może doprowadzić do rozwoju wielu chorób, w tym chorób układu sercowo-naczyniowego i cukrzycy typu 2. Insulinooporność nie jest osobną jednostką chorobową, lecz jest częścią tzw. zespołu metabolicznego, czyli grupy zaburzeń, które często występują razem u jednej osoby i są ze sobą ściśle powiązane. Mogą to być otyłość, nadciśnienie tętnicze, zaburzenia metabolizmu triglicerydów i cholesterolu oraz podwyższony poziom glukozy we krwi na czczo.
Insulinooporność może mieć podłoże genetyczne, np. gdy organizm produkuje hormon o nieprawidłowej budowie (tzw. zespół zmutowanej insuliny). Obniżenie wrażliwości na insulinę może być także wynikiem nadmiaru hormonów działających przeciwstawnie do insuliny, takich jak:
o kortyzol
o glukagon
o hormon wzrostu
o hormony tarczycy
o parathormon
o androgeny
Jednak największe ryzyko rozwoju insulinooporności występuje u osób zmagających się z nadwagą i otyłością, ponieważ tkanka tłuszczowa sprawia, że to właśnie ich organizmy są najbardziej oporne na działanie insuliny. Tkanka tłuszczowa przyczynia się do powstania insulinooporności poprzez produkowanie substancji hormonalnych, które mają działanie przeciwstawne do insuliny lub hamują efekty jej działania, a także poprzez bezpośrednie wydzielanie do krwi tzw. wolnych kwasów tłuszczowych (WKT). Przy ich nadmiarze organizm zaczyna wykorzystywać je jako źródło energii zamiast glukozy. W konsekwencji glukoza nie jest spalana w tkankach, a jej poziom we krwi wzrasta. Wówczas organizm, dla utrzymania prawidłowego poziomu cukru we krwi, zwiększa wydzielanie insuliny.
Insulinooporność może doprowadzić do rozwoju cukrzycy typu 2, ponieważ stałe utrzymywanie insuliny na nieprawidłowo wysokim poziomie nadmiernie obciąża trzustkę. W konsekwencji z biegiem czasu jej wydolność spada, a co za tym idzie – zmniejsza się ilość wydzielanej insuliny, co prędzej czy później doprowadza do pojawienia się objawów cukrzycy. Lekiem stosowanym w takich przypadkach jest metformina, która m.in. redukuje poziom glukozy we krwi u osób z cukrzycą typu 2. Dzieje się to poprzez hamowanie wydzielania glukozy w wątrobie oraz zwiększanie wrażliwości komórek na insulinę. Oprócz tego metformina posiada wiele innych ciekawych wpływów na organizm ludzki. Wstępnie potwierdzono obniżenie ryzyka wystąpienia nowotworów, a także upatruje się działania wydłużającego czas życia. Obiecująco wg wielu specjalistów wyglądają badania na myszach. Kolejnym bardzo ciekawym wpływem metforminy jest ograniczenie odkładania kryształów kwasu szczawianowego w organizmie – powodującego powstawanie kamieni w nerkach.
Metformina wpływa na utlenianie kwasów tłuszczowych. Mechanizm ten jest znany potocznie pod nazwą redukcji tkanki tłuszczowej. Dzieje się to za sprawą aktywacji AMPK. Wpływa to na przesunięcie pobierania wartości energetycznych z jednostek energetycznych ATP na AMP. Skutkuje to wykorzystaniem tkanki tłuszczowej dla celów energetycznych np. podczas ćwiczeń na siłowni. Ważnym odnotowania jest również częsty wpływ na obniżenie cholesterolu u osób stosujących metforminę.
AMPK stymuluje również receptory insulinowe do wydzielania insuliny, co zapewnia większy transport glukozy do komórek. Pamiętajmy jednak, że metformina jest lekiem – tak lekiem i powinna być stosowana pod kontrolą lekarza – nigdy na własną rękę!!!
Naturalnym jej zamiennikiem jest berberyna. To substancja zawarta w m.in. w berberysie zwyczajnym, gorzkniku kanadyjskim czy mahonii pospolitej. Pod względem obniżenia glukozy we krwi wykazuje identyczne działanie jak metformina. Ponadto zażywanie berberyny skutkuje redukcją cholesterolu i trójglicerydów. Berberyna ponadto może być stosowana zarówno wspomagająco oraz osłonowo dla trzustki, poprzez redukcję wolnych kwasów tłuszczowych szkodzących jej, co w dalszej kolejności wywołuje insulinooporność.
W badaniu przeprowadzonym w 2008 roku porównano w 3 miesięcznym badaniu dawkowanie 500 mg 3x dziennie berberyny oraz metforminy gdzie efekty hipoglikemiczne berberyny były podobne do tych z metforminą!
Ciekawym wnioskiem było działanie berberyny pod kątem obniżenia poziomu cholesterolu oraz trójglicerydów we krwi pacjentów tej grupy, czego nie wykazano u grupy zażywającej lek metforminę.
Berberyna ma również działanie antybakteryjne i przeciwzapalne. Na minus dla niej jest fakt, że może wywoływać wzdęcia, biegunki lub zaparcia. Berberyna działa podobnie do metforminy, a jednocześnie nie jest lekiem. Można ją stosować bezpiecznie w umiarkowanych dawkach, ponieważ nie powoduje kwasicy mleczanowej jak metformina. Nie są znane natomiast interakcję berberyny z innymi lekami. Takich badań do tej pory nie przeprowadzono, zatem należy się wykazać pewną ostrożnością podczas jej stosowania.
Kolejnym wartym opisania suplementem, który również wpływa na stężenie glukozy we krwi jest kwas alfa-liponowy, jest on organicznym związkiem chemicznym, który zalicza się do grona nasyconych kwasów tłuszczowych. ALA stanowi bardzo silny przeciwutleniacz, co ma niewątpliwie ważne znaczenie dla naszego metabolizmu. Niszczenie sporej ilości wolnych rodników stanowi bardzo dobry sposób na detoksykację całego ustroju oraz przywrócenie jego prawidłowej homeostazy, ale oprócz tego kwas alfa-liponowy jest jednym ze związków odpowiedzialnych za sprawne wykorzystanie glukozy jako energii przez nasz organizm wpływając na prawidłowe jej stężanie w naszym krwiobiegu.
ALA w znaczny sposób ogranicza uszkodzenia w obrębie błon neuronów, zapobiega brakom krwi transportowanej do nerwów i hamuje proces starzenia się naszych komórek. Kwas tiooktanowy, bo tak jest też nazywany, wspomaga działanie innych antyoksydantów, głównie witamin C i E. Co więcej, związek ten z powodzeniem chroni wątrobę poprzez zwiększenie stężenia tauryny. Związek ten jest powszechnie wykorzystywany w sportowej suplementacji jako preparat powodujący maksymalizację transportu kreatyny i aminokwasów do mięśni.
Reasumując powyższy artykuł, zachowanie właściwego stężania glukozy we krwi jest niezwykle ważne, a niekontrolowane jej stężenie może prowadzić do licznych chorób nie tylko pojedynczych narządów ale całego układu metabolicznego.
