Z roku na rok wzrasta zainteresowanie byciem FIT i różną formą rekreacji ruchowej, a w szczególności popularność biegania. Jest to najbardziej dostępna forma sportu niezależne od pory dnia czy roku, oraz nie wymaga specjalnego sprzętu ani karnetu na siłownię. Ważne jednak, aby zdać sobie sprawę, że nie każdy powinien uprawiać ten rodzaj aktywności fizycznej. Osobiście przestrzegam przed spontanicznością w rozpoczęciu przygody z bieganiem zwłaszcza jeśli długo nic nie robiliście lub macie dość dużo zbędnych kilogramów na sobie.
Po latach bezruchu każdy wzmożony wysiłek może być groźny dla zdrowia. Radziłbym rozsądne i dojrzałe podejście przed rozpoczęciem przygody z joggingiem. Wizyta u kardiologa, jeśli mamy problemy z ciśnieniem i seria bazowych badań: morfologia, CRP, poziom elektrolitów, badanie nerek, poziom wapnia i witaminy D3, która pomaga wiązać wapń i utrzymać w dobrej kondycji nasz układ kostny.
Bieganie nie jest wskazane przy nadciśnieniu, ponieważ w czasie biegu jeszcze bardziej niebezpiecznie zwiększa się tętno i ciśnienie, dlatego osoby z tą dolegliwością powinny zacząć od wizyty u kardiologa. Wszyscy natomiast powinni zacząć od badań ogólnych, gdyż każdy sport stanowi wyzwanie i obciążenie dla organizmu, zwłaszcza w początkowej fazie.
Najbardziej podstawowym i powszechnym badaniem diagnostycznym, pozwalającym na ogólny ogląd stanu zdrowia jest morfologia krwi. Organizm podczas długotrwałego wysiłku potrzebuje wydolnego mechanizmu transportującego tlen do wszystkich komórek organizmu. Taką rolę spełnia hemoglobina zawarta w czerwonych ciałkach krwi czyli erytrocytach. Zaburzenia w ilości i jakości erytrocytów mogą świadczyć o niedokrwistości, której przyczyny zdecydowanie należy wyjaśnić przed rozpoczęciem biegania. Ilość i wzajemne proporcje poszczególnych populacji leukocytów wskazują na ewentualne, trwające infekcje, alergie lub choroby przewlekłe. Nieprawidłowe poziomy trombocytów czyli płytek krwi, wskazują na skłonność do krwawień gdy jest ich za mało lub zakrzepów kiedy za dużo. To bardzo ważny parametr – długodystansowe biegi, zwłaszcza w górach, powodują z jednej strony zagęszczenie krwi i wzrost jej lepkości, z drugiej udowodniono, że długotrwały wysiłek prowadzi do aktywacji trombocytów. Tworzące się skrzepy stanowią zagrożenie i są czynnikiem mogącym spowodować niebezpieczne powikłania takie jak udar czy zawał w skrajnych przypadkach.
Warto sprawdzić również podstawowe wskaźniki biochemiczne oceniające wydolność poszczególnych organów. Jednym z takich markerów jest białko c-reaktywne CRP, będące bardzo czułym wskaźnikiem ostrych oraz przewlekłych stanów zapalnych różnego pochodzenia. Jego poziom we krwi wzrasta w odpowiedzi na infekcje zarówno wirusowe jak i bakteryjne, ale także w stanach zapalnych nie wynikających z infekcji takich jak choroby autoimmunologiczne, miażdżyca czy nowotwory.
Aktywność fizyczna, w tym także bieganie to pogromca dla tkanki tłuszczowej i strażnik lipidogramu, reguluje poszczególne frakcje tłuszczowe obniżając stężenie „złego” cholesterolu LDL oraz cholesterolu całkowitego we krwi. Nieprawidłowe poziomy wskaźników lipidowych to zwiększone ryzyko miażdżycy i incydentów serowo- naczyniowych. Osoby obarczone takim ryzykiem powinny ostrożnie rozpoczynać przygodę z bieganiem.
W związku z intensyfikacją przemian biochemicznych w trakcie biegu istotna jest prawidłowa funkcja nerek, które podczas wysiłku fizycznego są bardziej obciążone. Podstawowymi parametrami sprawdzającymi funkcję tego narządu jest kreatynina i mocznik – ich stężenie we krwi da odpowiedź czy pracuje prawidłowo.
Podczas intensywnego wysiłku pocimy się, co wprowadza lekki zamęt elektrolitowy. Przed rozpoczęciem treningów powinno się wykonać badanie w kierunku stężenia najważniejszych elektrolitów takich jak sód i potas. Zaburzenia elektrolitowe mogą okazać się przeciwwskazaniem do uprawiania sportów wytrzymałościowych. Za zmęczenie i osłabienie, a tym samym mniejszą wydolność odpowiada w naszym organizmie niedobór magnezu. Trudno go przyswajamy, a łatwo tracimy. Warto poznać zasoby tego mikroelementu w naszym organizmie wykonując pomiar jego stężenia we krwi. Bardzo istotną rolę odgrywa również witamina D, odpowiadająca między innymi za przyswajanie wapnia i utrzymywanie gospodarki wapniowo-fosforanowej, a tym samym układu kostnego w dobrej kondycji. Witamina ta jest wytwarzana w skórze pod wpływem słońca, którego zdecydowanie za mało w okresie zimowym.
Obok podstawowych badań krwi warto wykonać także analizę moczu. Wynik tego badania ocenia pracę nerek oraz ogólną kondycję organizmu. Obecność bakterii w moczu może oznaczać infekcje, a wykrycie glukozy może świadczyć o zaburzeniach metabolizmu węglowodanów.
Niezależnie od tego czy nadal amatorskie, czy już bardziej profesjonalne, bieganie powinno być przyjemne i zdrowe. Jeżeli wyniki badań czynnościowych oraz laboratoryjnych nie budzą niepokoju, mamy zielone światło do tego aby zacząć swoją przygodę z bieganiem. Jeśli jednak odbiegają od normy, warto je wcześniej skonsultować. Będąc już uprawnionymi biegaczami nie powinniśmy zapominać o regularnej kontroli swoich parametrów. Taka regularność pozwoli na ocenę zmian zachodzących w organizmie, a jednocześnie zapewni bezpieczeństwo uprawiania każdego sportu.
